سیستان سرزمین شگفتیها و مهد دلیران

با سلام
این بار اندیشه سیستانی به شهر تاریخی زرنج که از آثار باستانی زابل است روی آورده و این مطلب به دوستداران زابل تقدیم میشود.
ویرانه‌های شهر باستانی زرنج، پایتخت قدیم سیستان، در جلگه‌ای که در اطراف دریاچه هامون واقع شده، باقی مانده است. آثار ویرانه‌ها معرف زمان آبادی و پایتختی این ناحیه مشهور تاریخی در دوران باستانی و پیش از اسلام می‌باشد. بدیهی است با شروع کاوش‌های علمی و مطالعات تاریخی آثار و بناهای فراوانی در منطقه زرنج از ادوار پیش از تاریخ و دوران هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی کشف خواهد شد. از این شهر که حدود 1119 سال قبل پایتخت سیستان بود، اثری نیست. در وصف این شهر، در کتاب حدود‌العالم آمده است: «شهری با حصار و پیرامون آن خندق است و اندروی رودهاست، و اندر خانه‌های وی آب روان است، دارای پنج در آهنی است و گرمسیر است و برف نمی‌بارد» بعضی نیز پایتخت سیستان را همان آبادی معروف به «ارم شهرستان» می‌دانند و روایتی هم هست که پایتخت سیستان قبل از زرنج، «رام شهرستان» خوانده می‌شد. تغییر مسیر هیرمند و شاید هم طغیان آن باعث شده است که آبادی‌ها و شهرستان‌های قدیم این ناحیه خراب شوند. ممکن است حفریات تاریخی بسیاری از این مسائل را روشن نماید؛ در روایت محلی سیستان افسانه‌ای در مورد خرابه‌های معروف به «سابورشاه» است. بدین ترتیب که داماد سابور در شهرستانی از آبادی‌های سیستان می‌زیسته است. دختر سابورشاه به بچه‌اش می‌گوید که وقتی پیش پدربزرگ خود رفتی هرچه رو نما به تو داد نپذیر و در خواست کن که سهم ما را از آب هیرمند دو چندان کند. وچو ن چنین درخواست کرد و پدر بزرگ بخشید، شهر که در شمال کوه خواجه قرار داشت زیر آب رفت. هر چند این داستان جز افسانه‌ای بیش نیست، اما حکایت از واقعیتی انکارناپذیر دارد و آن این که خرابه‌های سابور شاه بقایای شهری است که روزی بر اثر طغیان هیرمند یا تخریب یا شکسته شدن سد به زیر آب رفته است. ظاهراً زرنج در صدر اسلام، در زمان یعقوب لیث و جانشینان وی پایتخت سیستان بوده است.
تا نگارشی دیگر

کلمات کلیدی : سیستان شناسی

» نظر

 

 

با سلام

وبلاگ اندیشه سیستانی که هدف اصلی آن معرفی سیستان و سرزمین زابل می باشد اقدام به درج مطالبی به صورت سلسله وار می نماید که گاهی اوقات هم به بعضی مطالب سیاسی >اجتماعی پرداخته می شود.

استان سیستان و بلوچستان در جنوب خاوری ایران از دو ناحیه سرزمینی تشکیل شده است.
سیستان: با مردمی پارسی زبان و بیشتر شیعه
بلوچستان: با مردمی بلوچ زبان و بیشتر سنی

خود بلوچستان به دو ناحیه سرحد و مَکران تقسیم شده است.
سرحد بخش بالایی بلوچستان یعنی خاش و زاهدان جز اینها است.
مکران به چابهار و کرانه های دریای عمان میگویند.
مکرانی ها آمیزه ای از بومیان براهویی (دراویدی)‌تبار و غیره با بلوچها هستند و گویش بلوچی ایشان هم با بلوچی سرحد متفاوت است.
سرحدیها تبارشان بیشتر به بلوچ های اصلی که به این ناجیه آمدند نزدیک است.
بلوچها که یک تیره ایرانی تبار و ایرانی زبان هستند در زمان سلجوقیان بخاطر ترکتازی و تاراج سلجوقیها از نشیمنگاه خود در جنوب کوه های البرز کوچیدند و رفته رفته به جنوب و از راه کویر به بلوچستان آمدند. پیش از آمدن ایشان باشندگان بلوچستان بیشتر از تیره براهویی بودند. براهویی ها زبانشان با مردم سیاه تبار جنوب هندوستان یعنی دراویدی ها خویشاوندی دارد.

 

استان سیستان و بلوچستان با وسعتی حدود 187502 کیلومتر مربع، در جنوب شرقی ایران و در مختصات جغرافیایی بیست و پنج درجه و سه دقیقه تا سی و یک درجه و بیست و هشت دقیقه عرض شمالی و پنجاه و هشت درجه و چهل و هفت دقیقه تا شصت و سه درجه و نوزده دقیقه طول شرقی واقع شده است. این استان پهناور در سمت شرق با کشور پاکستان 900 کیلومتر و با کشور افغانستان 300 کیلومتر مرز مشترک دارد؛ در قسمت جنوب با دریای عمان به طول تقریبی 270 کیلومتر مرز آبی دارد و از قسمت شمال و شمال غرب با استان خراسان به طول 190 کیلومتر و در قسمت غرب با استان کرمان به طول 580 کیلومتر و با استان هرمزگان به طول 165 کیلومتر همجوار است. این استان از دو ناحیه سیستان و بلوچستان تشکیل یافته است که از لحاظ طبیعی با یکدیگر کاملاً متفاوتند. ناحیه سیستان هشت هزار و صد و هفده کیلومتر مربع، در قسمت شمالی این استان قرار دارد و حوزه مسطح و مسدودی است که از آبرفت‌های دلتای قدیمی و فعلی رود هیرمند تشکیل شده است. ناحیه بلوچستان به مساحت صدو هفتاد و نه هزار و سی‌صد و هشتاد و پنج کیلومتر مربع منطقه وسیع کوهستانی است که حد شمالی آن کویر لوت و حد جنوبی آن دریای عمان است.مرزهای طولانی آبی و خشکی استان با کشورهای افغانستان، پاکستان و کشورهای حوزه خلیج فارس، موقعیت ویژه‌ای را به آن بخشیده و سبب ایجاد شرایطی خاص شده است. چندگانگی و تنوع مذهبی، گویش‌های مختلف و نمود تعلقات قومی و قبیله‌ای از دیگر ویژگی‌های اجتماعی این استان است. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری استان سیستان و بلوچستان سال هزار و سیصد و هفتاد و پنج دارای هفت شهرستان، بیست و نه بخش، شانزده شهر، نود و دو دهستان و شش هزار و سی و هشت آبادی دارای سکنه بوده است. شهرستان‌های آن عبارتند از: ایرانشهر، چابهار، خاش، زابل، زاهدان، سراوان و نیک شهر.

 

                                              تا گفتاری دیگر در این باب

کلمات کلیدی : سیستان شناسی

» نظر

        با سلام

       وبلاگ اندیشه سیستانی در راستای اهدافش که معرفی سیستان و سرزمین زابل میباشد این مطلب را به علاقه مندان و دوستداران زابل تقدیم می دارد.
       رودخانه هیرمند زابل، تنها شریان حیاتی سیستان است که از طرف کوههای بابا در افغانستان سرچشمه می‌گیرد، و پس از طی مسافتی در حدود 1050 کیلومتر وارد دریاچه هامون می‌شود. که البته در مدت هفت سال خشکسالی هیچ آبی وارد دریاچه هامون نشده و این دریاچه با تمام زیبائی اش به گودالی پر از شن و خاک تبدیل شده است.

       تمام آب مصرفی دشت سیستان از طریق این رود تأمین می‌شود. در ضمن، دوام رودخانه‌های منشعب از آن و دریاچه و مخازن چاه نیمه، همه بستگی به جریان آب هیرمند دارد.

       هیرمند در مرز ایران و افغانستان به دو شعبه تقسیم می‌شود. شعبه اصلی که به نام رود مشترک نامیده می‌شود قسمتی از مرز مشترک دو کشور را تشکیل می‌دهد، سپس وارد افغانستان می‌شود. شعبه دیگر، در خاک ایران است که خود به دو شاخه تقسیم می‌شود. یکی به طرف چاه نیمه ها و دیگری به طرف مناطق کوهک و زهک می‌رود که دو سد انحرافی در این دو منطقه بر روی آن احداث شده است.

       سد سیستان نیز بر روی شاخه‌ای که از طریق چاه نیمه تأمین می‌شود، احداث شده است در قسمت جنوب دشت سیستان و در حوالی مصب هیرمند، گودال‌های طبیعی بزرگی وجود دارد که در حال حاضر از آنها بهره‌برداری می‌شود. این گودال‌ها ضمن ذخیره‌آب برای آبیاری مناطق بیشتری از سیستان، از زیان‌های وارده در مواقع سیلابی شدن رودخانه هیرمند جلوگیری می‌کند.

      مساحت این مخازن که به صورت دریاچه کوچکی در آمده، در حدود چهار هزار و هفتصد هکتار است. از این مخازن علاوه بر آبیاری، می‌توان برای پرورش ماهی نیز استفاده کرد. حداکثر گنجایش این مخازن ششصد و شصت میلیون متر مکعب است و ظرفیت قابل بهره‌برداری سالانه آن تا سیصد و چهل میلیون متر مکعب نیز می‌رسد که در حال حاضر چاه نیمه های 1تا3 مورد استفاده قرار گرفته و در کنار آنها چاه نیمه چهارم در حال احداث می باشد.

     دانشگاه زابل در کنار چاه نیمه های زابل اقدام به احداث مرکز تحقیقات کشاورزی نموده که ضمن ایجاد پارک بسیار زیبا و بزرگ جهت سپری نمودن اوقات فراغت شهروندان سیستانی ، انواع گیاهان و میوه های گاخانه ای نیز تولید می شود. همچنین با ایجاد باغ وحش و امانات تفریحی باعث جذب علاقه مندان به طبیعت زیبای چاه نیمه ها شده است.

                                   با امید به رضایت شما از این گفتار

کلمات کلیدی : سیستان شناسی

» نظر

به نام ایزد توانا و با عرض سلام حضور یاران با وفا

سرزمین با شکوه ، ولائی و شگفت انگیز سیستان ، که در جنوب خاوری ایران قرار گرفته، با وجود رود بزرگ هیرمند و دریاچه زیبای هامون، به عنوان بزرگ ترین دریاچه آب شیرین فلات ایران ، دشت‏ِ حاصلخیز و بزرگی را تشکیل داده، که می توان سالیانه سه گونه فرآورده از آن برداشت نمود، به گونه ای که این سرزمین را انبار غله آسیا لقب داده اند.

شکوفائی اقتصادی سیستان در هنگام فتح توسط اعراب، به اندازه ای بود که تنها مالیات شهر زٍِرنگ(زرنج) یک میلیون سکه طلا در سال بود.

وجود آثار مکتوبِ بر جا مانده از دانشمندان، فیلسوفان، سخنوران و شاعران شهیر، به ویژه پس از اسلام در این زاد و بوم، گواهی روشن بر این ادعاست. پژوهشگران ، مردم سیستان را تیره ای از آریاها، که مردمی نیرومند و دلاور بودند، می دانند که از ابتدا در همین سرزمین می زیسته اند.

بزرگ ترین افتخار مردم سیستان، این است که در دورانی که امام علی(ع) را بر تمامی منبرهای خاور و باختر دنیای اسلام به دستور بنی امیه نفرین می کردند ، در سیستان، این عمل ننگین انجام نشد.

سیستان زادگاه بزرگانی چون رستم، یگانه پهلوان ایران باستان، یعقوب لیث صفاری نخستین شهریار ایران پس از اسلام، فرخی سیستانی شاعره پارسی گوی ایران، ابو سعید سجزی ریاضی دان و منجم مشهور سده چهارم هجری فمری، ابو سلیمان سجستانی فیلسوف سده چهارم هجری قمری که نقش بسیار زیادی در انتقال و انتشار میراث فرهنگی دوران باستان در خوزه فرهنگ اسلامی و ایرانی داشت، ابو یعقوب سجستانی نویسنده کهن ترین کتاب نثر فارسی دری(کشف المحجوب)، جریر بن عبدالله سجزی اولین فقیه شیعی، خلف بن احمد صفاری که به دستور او در قبال یکصد هزار سکه، قرآن خطی نوشته شد که در حال حاضر زینت بخش موزه پاریس است و هزاران اندیشمند، شاعر، دانشمند و فیلسوف دیگر است، که همه از سرآمدان روزگار خود بوده اند.

نخستین رصد خانه ها و پیشینه دانش کیهان شناسی ایرانیان به سیستان بازگشته و نخستین مسجدها و مدرسه های دینی و مراکز گفتگو نیز در این آب و خاک دایر بوده، و نیز نخستین عمل رستم زاد(سزارین) در جهان نیز، در سیستان انجام شده است.

اختراع نخستین آسیاب های بادی در جهان، از سیستان گزارش شده است.

شهر سوخته و فرهنگ هوشمن و خلاق آن ، با بیش از پنج هزار سال دیرینگی، به عنوان بزرگ ترین استقرار شهرنشینی در نیمه خاور فلات ایران ، نمونه ای منحصر به فرد از دانش، صنعت و فرهنگ گذشته دور سیستان است.

کوه خواجه زابل که بازمانده از دوران اشکانی و ساسانی است، در بر دارنده عناصر مهمی از تاریخ معماری .هنر و باورهای مذهبی این سامان است.

شهر دهانه غلامان، یادمان دوران هخامنشی، تنها شهر شناخته شده به معنی متعارف امروزی است.

خیزش 19 بهمن 1330هجری شمسی، مردم سیستان علیه کارگزاران استعمار ، که افتخار بزرگی در تاریخ سیستان به شمار می آید،حماسه ای جاودانه و نمادی روشن از ستم ستیزی و عدالت خواهی مردم سیستان است.

                                          تا درج مطلبی دیگر بدرود

 

کلمات کلیدی : سیستان شناسی

» نظر